Οι ειδήσεις που αφορούν στην ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα το τελευταίο διάστημα, το ίδιο και η χρήση ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, αναγγέλλοντας επαναστατικές αλλαγές στην κίνηση των μέσων μεταφοράς. Οι επερχόμενες μεταβολές που προβλέπουν το “τέλος του ρεζερβουάρ” ασφαλώς και δεν χαροποιούν τις πετρελαϊκές εταιρείες εφόσον σύντομα θα δουν την κατανάλωση πετρελαίου να μειώνεται κατά οκτώ εκατομ. βαρέλια ημερησίως.

Αντίθετα η διάδοση του ηλεκτρικού αυτοκινήτου, που συνδέεται με τη μείωση των εκπομπών ρύπων, άρα συμβάλλει τα μέγιστα στην προστασία του περιβάλλοντος, οδηγεί σε αισιόδοξες σκέψεις, όσον αφορά στη διαχείρισή του και δικαιώνει τους υπέρμαχους της ιδέας κατάργησης των ορυκτών καυσίμων.

Εκτός των παραπάνω και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, εκείνος που θα πανηγύριζε κυριολεκτικά για την εξέλιξη, αν βρισκόταν στη ζωή, θα ήταν o Nikola Tesla, ο αποκαλούμενος και «Προμηθέας του ηλεκτρισμού» και “προφήτης του 21ου αιώνα”, που αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη και στις εφαρμογές του ηλεκτρισμού. Ο Tesla είναι επίσης, χωρίς να το έχει επιδιώξει, o ονοματοδότης του σύγχρονου, ομώνυμου και μοναδικού ολοκληρωμένου ηλεκτρικού αυτοκινήτου TESLA.

Το μέλλον ανήκει σίγουρα στην ηλεκτροκίνηση και οι εταιρείες που επενδύουν σ’ αυτήν οφείλουν χάριτας στον Nikola Tesla, τον επιστήμονα που δημιούργησε τον κινητήρα εναλλασσομένου ρεύματος και αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή για την «είσοδο» του ηλεκτρισμού στην καθημερινότητα. Η ομώνυμη εταιρεία TESLA έχει αναγνωρίσει ήδη, όπως αναφέρθηκε, την προσφορά του χρησιμοποιώντας το όνομά του ως λογότυπο και σήμα κατατεθέν της εταιρείας, αποδίδοντας έτσι τα εύσημα στον ιδιοφυή επιστήμονα.

Καιρός όμως είναι να «γνωρίσουμε» τον άνθρωπο και επιστήμονα Τέσλα, ο οποίος, όπως συμβαίνει συχνά, δεν κατέχει τουλάχιστον όσον αφορά την αναγνώριση από το ευρύ κοινό, τη θέση που του αρμόζει και ανταποκρίνεται στην προσφορά του στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα.

Ο Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε ως Σέρβος υπήκοος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας τα μεσάνυχτα της 9ης Ιουλίου του 1856 στο χωριό Σμίλιαν (σήμερα στην Κροατία). Από την παιδική του ηλικία επέδειξε ιδιαίτερη ιδιοφυΐα και εφευρετικότητα, που τον έκαναν να ξεχωρίζει. Πολυμαθής, μέχρι να τελειώσει τη μέση εκπαίδευση, το 1873, ήξερε να διαβάζει στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα αγγλικά. Στο λύκειο του Κάρλοβατς, όπου φοιτούσε, είδε για πρώτη φορά μια επίδειξη ηλεκτρισμού. Ο Νίκολα έμεινε έκθαμβος μπροστά σ’ αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο. Από εκείνη τη στιγμή αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη της Φυσικής του ηλεκτρισμού και να ανακαλύψει όλα τα μυστικά του. Και όπως απέδειξε η μετέπειτα πορεία του, κράτησε την υπόσχεση του.

Γράφτηκε στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς της Αυστρίας και σύντομα έγινε πρώτος ανάμεσα στους συμφοιτητές του. Το πάθος του για τον ηλεκτρισμό τον ωθούσε σε συνεχείς πειραματισμούς και σχετικές κατασκευές.

Η πρώτη του σημαντική επιτυχία ήταν η κατασκευή ενός επαγωγικού κινητήρα (1883). Με εφόδιο το επίτευγμά του αυτό αλλά και πλήθος ιδεών και σχεδίων αναχωρεί για την Αμερική προς συνάντηση του Τόμας Έντισον, απόλυτου κυρίαρχου σε θέματα ηλεκτρισμού και εφαρμογών. Όταν ο Τέσλα παρουσιάζει στον Έντισον την εφεύρεσή του, αυτός τον απογοητεύει αποκαλώντας την «ανοησίες». Έχοντας όμως αντιληφθεί τη μεγαλοφυΐα του νεαρού Σέρβου, του προσφέρει εργασία στην εταιρία Edison Machine Works. Ο Τέσλα, αν και απογοητευμένος, δέχεται τη θέση. Γρήγορα όμως οι διαμετρικά αντίθετες απόψεις για το ηλεκτρικό ρεύμα και τις χρήσεις του οδηγούν τους δύο συνεργάτες σε ρήξη. Ο Έντισον ήταν σφοδρός πολέμιος του εναλλασσόμενου ρεύματος και υποστηρικτής του συνεχούς, ο Τέσλα το αντίθετο. Οι δρόμοι τους χωρίζουν και ο Τέσλα ελεύθερος πια από πιέσεις επιδίδεται στην υλοποίηση των πρωτοποριακών του ιδεών.

Μέχρι το 1889 είχε κατοχυρώσει 13 ευρεσιτεχνίες και δύο χρόνια μετά κατασκευάζει το περίφημο πηνίο Τέσλα. Το 1893 εφευρίσκει το ραδιόφωνο (αναγνωρίστηκε ως ο εφευρέτης του το 1943) και δύο χρόνια μετά κατασκευάζει στους καταρράκτες του Νιαγάρα τον πρώτο υδροηλεκτρικό σταθμό στον κόσμο. Την ίδια χρονιά «φωτογραφίζει» για πρώτη φορά στην ιστορία τα εσωτερικά όργανα του ανθρώπινου σώματος (Τεσλόγραμμα), κατοχυρώνει το βασικό σχέδιο ραδιοτεχνικής και λίγο αργότερα επιδεικνύει στο λιμάνι της Νέας Υόρκης ένα μοντέλο τηλεκατευθυνόμενου πλοιαρίου!

Παρά τις επιτυχίες τα πράγματα δεν ήταν και τόσο εύκολα για τον ιδιοφυή επιστήμονα. Ο Έντισον θορυβημένος κήρυξε έναν πραγματικό «πόλεμο των ρευμάτων», επιχειρώντας μια εκστρατεία δυσφήμησης του εναλλασσόμενου ρεύματος αποκαλώντας το επικίνδυνο. Για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες ο Τέσλα γίνεται «πειραματόζωο» αφήνοντας να περάσει μέσα από το κορμί του εναλλασσόμενο ρεύμα εντάσεως χιλιάδων βολτ. Ο θρίαμβος του εναλλασσόμενου ρεύματος και του Τέσλα ήρθε το 1893, όταν η Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγου ηλεκτροφωτίστηκε με το σύστημά του. Μετά απ’ αυτό ο Τέσλα ήταν ένα διάσημο πρόσωπο στην Αμερική, αλλά όχι και αντίστοιχα πλούσιος. Οι επαναστατικές του ανακαλύψεις αντιμετώπισαν την εχθρότητα και τις απειλές του αμερικανικού κατεστημένου, βιομηχάνων, τραπεζιτών και κάθε λογής ανταγωνιστών, οι οποίοι έβλεπαν τα συμφέροντά τους και τις επενδύσεις τους να απειλούνται από τις καινοτόμες ανακαλύψεις και εφαρμογές.

Η προσφορά του Νίκολα Τέσλα στην επιστήμη και την ανθρωπότητα υπήρξε τεράστια. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1880 εφηύρε και προώθησε στην αγορά πάνω από 700 εφευρέσεις και εφαρμογές: εναλλασσόμενο ρεύμα, επαγωγικοί κινητήρες, πολυφασικό σύστημα, ρεύματα υψηλής συχνότητας, ηλεκτρικός ταλαντωτής, πηνίο Τέσλα, ραδιόφωνο, ακτινογραφία (Τεσλόγραμμα), τηλεκατεύθυνση, αυτοματισμός, ασύρματη μεταφορά ενέργειας, τηλεγεωδυναμική, προωθητικοί κινητήρες, ραντάρ, ιντερφερόμετρο, ηλεκτρομαγνητική προστασία… είναι μονάχα μερικές από τις επιστημονικές «εκπλήξεις» που ο Σέρβος επιστήμονας προσέφερε στην ανθρωπότητα.

Όμως ο Τέσλα εκτός από εφευρέτης, ήταν κι ένας ανθρωπιστής επιστήμονας που οραματιζόταν ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα. Ονειρευόταν έναν κόσμο όπου ο καθένας θα είχε ελεύθερη πρόσβαση στην αστείρευτη «θάλασσα της ενέργειας», που τον περιβάλλει. Το σχέδιο του ήταν τόσο προχωρημένο και ριζοσπαστικό για την εποχή του, που μόλις δημοσιοποιήθηκε οι πόρτες στη Wall Street έκλεισαν γι’ αυτόν, ακόμη κι εκείνοι που επένδυσαν εκατομμύρια δολάρια στο σύστημα εναλλασσόμενου ρεύματος, αρνήθηκαν να τον χρηματοδοτήσουν. Μετά την απόρριψή του από το κατεστημένο της εποχής ο Τέσλα δεν είχε ποτέ καμιά άλλη ευκαιρία να δει την υλοποίηση των ιδεών του.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των απογοητεύσεων και των «προδοσιών» ήταν η αποθάρρυνση του οραματιστή εφευρέτη, που οδηγήθηκε αργά αλλά σταθερά προς τη χρεοκοπία, το επιστημονικό και βιολογικό τέλος. Πέθανε στις 7 Ιανουαρίου του 1943, φτωχός και αγνοημένος, σ’ ένα ταπεινό δωμάτιο του ξενοδοχείου NewYorker.

Ο εκκεντρικός επιστήμονας έζησε μια εξίσου εκκεντρική ζωή. Έπασχε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και υπέφερε από οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις. Υπήρξε πάντα ασυμβίβαστος, ένας μοναχικός και ρομαντικός «ιππότης» της επιστήμης. Απόδειξη ή άρνησή του να δεχθεί το Βραβείο Νόμπελ για τη Φυσική, το οποίο θα έπρεπε να μοιραστεί με τον Έντισον, λέγοντας: «Σε χίλια χρόνια θα υπάρχουν αρκετοί που θα έχουν πάρει το Βραβείο Νόμπελ. Κι εγώ έχω αρκετές δεκάδες έγγραφα που αναφέρουν το όνομα μου στην τεχνική βιβλιογραφία… Για το καθένα από αυτά θα έδινα όλα τα Βραβεία Νόμπελ που θα δοθούν στα επόμενα χιλιάδες χρόνια…».

Το άρθρο ανήκει στον Απόστολο Ν. Κατσίκη,  Ομότιμο Καθηγητή Παν/μίου Ιωαννίνων και δημοσιεύτηκε στον Ηπειρώτικο Αγώνα www.agon.gr